ท่อน้ำนมอุดตันคืออะไร? รักษาอย่างไรดี?
คุณแม่หลังคลอดหลายๆ ท่าน อาจกำลังเผชิญกับปัญหา "ท่อน้ำนมอุดตัน" ที่อาจทำให้รู้สึกเจ็บปวดและส่งผลให้น้ำนมน้อยลง ลูกน้อยจึงไม่ได้ดื่มนมแม่เต็มที่อย่างที่ควรจะเป็น เรามาทำความรู้จักไปกับภาวะท่อน้ำนมอุดตัน และวิธีรักษากันดีกว่าค่ะแม่ๆ
ทำรู้จักกับภาวะท่อน้ำนมอุดตัน?
ท่อน้ำนมอุดตัน (Blocked duct) จะเป็นก้อนไตแข็งๆ ที่บริเวณของเต้านมคุณแม่ โดยจะเกิดขึ้นบริเวณใดบริเวณหนึ่งไม่ได้เป็นทั้งเต้า เมื่อกดลงไปจะรู้สึกเจ็บและอาจบวมแดง แต่ไม่มีไข้ อาการท่อน้ำนมอุดตันนั้น เกิดจากการที่น้ำนมไหลไม่สะดวกจากการอุดตันของท่อส่งน้ำนม
อาจมีเส้นเลือดปูดออกมาอย่างเห็นได้ชัด และทำให้ลูกดูดนมไม่ออก หรือดูดได้เพียง 20% เท่านั้น บางครั้งอาจพบจุดสีขาวที่หัวนม (White dot) ได้ค่ะ
โดยสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการท่อน้ำนมอุดตันนั้นสามารถเกิดได้หลายสาเหตุ เช่น
- ลูกดูดนมผิดวิธี ดูดนมไม่เกลี้ยงเต้า
- คุณแม่มีน้ำนมมากจนเกินไป ไม่ได้ระบายออกตามเวลา
- เวลาให้นมไม่เหมาะสม ปล่อยให้เต้านมคัดเป็นเวลานาน
- มีถุงนม หรือก้อนไตบริเวณเต้านม
- ดื่มน้ำไม่เพียงพอ หรือร่างกายขาดน้ำ
- ทานอาหารที่มีไขมัน หรืออาหารที่มีความมันมากจนเกินไป เช่น เนย ชีส
- สวมเสื้อผ้ารัดรูป เช่น ใส่เสื้อชั้นในที่คับแน่นจนเกินไป ทำให้น้ำนมไหลเวียนได้ไม่สะดวก หรือใส่เสื้อชั้นในที่หลวม ไม่กระชับ ทำให้เต้านมหย่อนคล้อย กดทับท่อส่งน้ำนม
คุณแม่สามารถดูแลตัวเองได้อย่างไร เมื่อท่อน้ำนมอุดตัน?
หากมีอาการท่อนมอุดตัน คุณแม่สามารถดูแลตัวเองเบื้องต้น และง่ายๆ ได้ที่บ้าน โดยวิธีต่างๆ ได้แก่ การประคบอุ่น อาบน้ำอุ่น ลดอาหารที่มีไขมัน การนวดด้วยตัวเองค่ะ
แต่หากปล่อยอาการท่อน้ำนมอุดตันไว้นาน และไม่ได้รับการรักษา จะสามารถพัฒนาเป็นอาการเต้านมอักเสบได้ ดังนั้น หากคุณแม่หลังคลอดท่านใดมีสงสัยว่ามีอาการท่อน้ำนมอุดตัน สามารถปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อตรวจวินิจฉัย และให้คำแนะนำได้ค่ะ
วิธีทำกายภาพบำบัดเพื่อรักษาอาการ "ท่อน้ำนมอุดตัน"
- การใช้ความร้อนลึกด้วยการทำอัลตราซาวด์ (Ultrasound Therapy) บริเวณเต้านม คลื่นอัลตราซาวด์จะทำให้เกิดการสั่นสะเทือนในท่อน้ำนม ช่วยขยายท่อน้ำนมและเปิดท่อน้ำนม
- การนวดเต้านม (Deep Tissue Massage)
!เคล็ดลับการนวดเต้านม นวดเพื่อเพิ่มน้ำนม!
ก่อนการนวดควรล้างมือให้สะอาด หลังจากนั้นใช้ผ้าชุบน้ำอุ่นประคบเต้านมก่อนประมาณ 1-3 นาที แล้วจึงนวดคลึงเต้านมอย่างนุ่มนวลเพื่อเรียกน้ำนมตามท่าต่างๆ มีด้วยกัน 6 ขั้นตอนค่ะ
- ท่าที่ 1
วางมือที่เต้านมด้านใน นิ้วชิดกัน นวดจากเต้าด้านในออกไปด้านนอกในลักษณะหมุนวน - ท่าที่ 2
นำอุ้งมือรองเต้านม ส่วนปลายนิ้วทั้ง 4 ของอีกมือ วางเหนือลานนม แล้วนวด หมุนไปรอบๆ ทำซ้ำ 5 รอบ - ท่าที่ 3
ใช้ฝ่ามือวางทาบลงเต้านม จากนั้นบีบมือทั้ง 2 เข้าหากันพร้อมๆ กับเลื่อนมือลงไปที่ลานนมทำสลับขึ้นลง - ท่าที่ 4
ยกมือ แล้วใช้นิ้วชี้วางบริเวณเหนือลานนมหนึ่งข้อนิ้ว แล้วกดนิ้วชี้พร้อมกับวนที่ปลายนิ้วในตำแหน่งเดียวกัน - ท่าที่ 5
ใช้สามนิ้วของมือข้างขวาวางทาบเหนือลานนม แล้วใช้สามนิ้วของมือซ้ายวางทาบต่อจากนิ้วสุดท้ายของมือขวา จะได้ตำแหน่งการวางของนิ้วชี้ข้างซ้าย แล้วจึงกดและหมุนวนลงในตำแหน่งที่วัดได้คลายและกด ทำซ้ำ 5 ครั้ง - ท่าที่ 6
ในขั้นตอนสุดท้ายต้องทำให้ครบทั้ง 4 ท่า โดยทุกขั้นตอนต้องไม่สัมผัสถูกหัวนมนะคะ
- ใช้อุ้งมือขวาประคองเต้า แล้วใช้นิ้วชี้ข้างซ้ายกดหมุนวนไปรอบลานนม
- วางนิ้วมือขวาบนเต้านมข้างขวา แล้วกดนิ้วเข้าหากันพร้อมกับคลึงไปมาอย่างนุ่มนวล
- ใช้เฉพาะนิ้วชี้ วางทาบลงที่ขอบลานนมทั้งสองข้าง กดนิ้วทั้งสองเข้าหากันในลักษณะบีบ-คลาย สลับกัน
- วางมือขวาที่เต้านมข้างซ้าย แล้วกดนิ้วเข้ากันในลักษณะ บีบ-คลายสลับกัน เพื่อบีบน้ำนมในขั้นสุดท้าย
