mombieclub
mombieclub
@mombieclub

ลูกตัวเหลือง: ทำไมลูกน้อยของเราถึง ตัวเหลือง?

ลูกตัวเหลือง
ลูกตัวเหลือง

ผ่านเวลาอันยาวนานจนมาถึงวันที่น่ายินดีที่สุดในชีวิตของคุณพ่อ คุณแม่ ก็คือ วันที่เจ้าตัวน้อยได้ลืมตาออกมาดูโลก เป็นวินาทีที่คุณพ่อ คุณแม่นั้นมีความสุขที่สุด และคงอยากจะพาเจ้าตัวน้อยกลับไปชื่นชมบ้านเต็มที แต่แล้วแพทย์ได้แจ้งว่าลูกน้อยจะต้องอยู่โรงพยาบาลต่อเนื่องจาก "ภาวะตัวเหลือง" คงทำให้พ่อแม่เป็นกังวลใจกันไม่น้อยใช่ไหมคะ เรามาทำความเข้าใจและรู้จักเกี่ยวกับภาวะตัวเหลือง เพื่อคลายความกังวลกันดีกว่าค่ะ

ภาวะตัวเหลือง (Jaundice) คืออะไร?

ภาวะตัวเหลือง เกิดจากการที่ร่างกายมีสารสีเหลืองที่ทางการแพทย์ เรียกว่า บิลิรูบิน (Bilirubin) ซึ่งมีในกระแสเลือดมากกว่าปกติ บิลิรูบินเกิดจากการสลายตัวของเม็ดเลือดแดงผ่านกระบวนการที่ตับและขับออกจากร่างกายผ่านทางอุจจาระและปัสสาวะ

โดยทั่วไปทารกจะมีอาการตัวเหลืองในวันที่ 2-3 หลังคลอด ซึ่งส่วนใหญ่แพทย์จะมองเห็นว่าเด็กตัวเหลือง และพิจารณาส่งตรวจค่าบิลิรูบินเพื่อดูระดับความเหลืองและให้การรักษาต่อไปค่ะ

สาเหตุที่ทำให้ลูกน้อยตัวเหลือง?

1. ภาวะตัวเหลืองปกติ (Physiologic Jaundice)

เกิดจากทารกที่อยู่ในท้องคุณแม่มีความเข้มข้นของเม็ดเลือดแดงมากกว่า และเม็ดเลือดแดงมีอายุสั้นกว่าของผู้ใหญ่ เมื่อเม็ดเลือดแดงของทารกแตกสลาย เปลี่ยนแปลงไปเป็นบิลิรูบินมากกว่าปกติจนเกินความสามารถในการกำจัดของร่างกาย

เนื่องจากตับของทารกยังทำงานไม่เต็มประสิทธิภาพ ส่งผลให้การกำจัดบิลิรูบินด้วยตับยังไม่สมบูรณ์ เกิดการสะสมของสารบิลิรูบินขึ้นในร่างกาย หากทารกไม่มีความผิดปกติอื่นร่วมด้วยจะสามารถหายได้เองภายใน 1-2 สัปดาห์

2. ภาวะตัวเหลืองผิดปกติเนื่องจากมีพยาธิสภาพ (Pathologic Jaundice) มีหลายสาเหตุ เช่น

ทารกที่มีความผิดปกติของเม็ดเลือดแดง หรือภาวะเม็ดเลือดแดงขาดเอ็มไซม์ G6PD ทำให้เม็ดเลือดแดงแตกง่ายกว่าปกติทารกมีเม็ดเลือดแดงจำนวนมากกว่าปกติ โดยเฉพาะทารกที่คลอดจากแม่ที่เป็นเบาหวานภาวะหมู่เลือดแม่กับลูกไม่เข้ากัน พบในแม่ที่มีหมู่เลือดโอกับลูกที่มีหมู่เลือดเอหรือบี หรือแม่ที่มีหมู่เลือด Rh ลบ และลูกมี Rh บวกสัมพันธ์กับการกิน นมแม่ พบในทารกที่กินนมแม่เพียงอย่างเดียว มักเกิดกับทารกที่ได้รับนมไม่เพียงพอ สาเหตุที่พบบ่อยคือ ท่าอุ้มให้ลูกดูดนมแม่ไม่ถูกต้อง หรือเกิดจากปัจจัยของลูก เช่น ลูกเกิดก่อนกำหนด น้ำหนักแรกเกิดน้อย หรือมีภาวะลิ้นติด ทำให้ดูดนมแม่ได้ไม่ดีสาเหตุอื่นๆ เช่น ภาวะตับอักเสบ โรคท่อน้ำดีตีบ ซึ่งทารกจะมีอาการตัวเหลืองร่วมกับอุจจาระสีซีด ภาวะพร่องไทรอยด์ฮอร์โมน การติดเชื้อในกระแสเลือด เป็นต้น

แล้วภาวะตัวเหลืองมีความรุนแรงมากแค่ไหน?

หากระดับบิลิรูบินมากเกินไปจะผ่านเข้าสู่สมองไปจับที่เนื้อสมอง ทำให้สมองผิดปกติเรียกว่า เคอร์นิกเทอรัส (Kernicterus) 

ระยะแรกจะมีอาการซึม ตัวอ่อน และดูดนมไม่ดีระยะต่อมาทารกจะซึมลง ตัวอ่อนมากขึ้น มีอาการกระสับกระส่าย มีไข้ ร้องเสียงแหลม ตัวเกร็ง คอแอ่นไปด้านหลัง หลังแอ่น

*ระยะแรกๆ นี้หากได้รับการเปลี่ยนถ่ายเลือดโดยเร็วที่สุด อาจทําให้สมองไม่ถูกทําลายโดยถาวร ลดความรุนแรงของความพิการทางสมอง แต่หากไม่ได้รับการรักษาก็จะมีอาการจะรุนแรงขึ้น คอและหลังเกร็งแอ่นมากขึ้น ไม่ดูดนม ชัก หยุดหายใจ โคม่า และอาจเสียชีวิตได้ค่ะ

โดยปกติแล้วทารกที่คลอดครบกําหนดและมีสุขภาพแข็งแรง ประมาณ 80% จะมีภาวะตัวเหลืองจางๆ เมื่ออายุ 3-4 วัน และจะหายจากอาการตัวเหลืองไปเอง แต่หากทารกมีอาการตัวเหลืองผิดปกติ ซึ่งมีโอกาสเกิดขึ้นไม่บ่อยนัก โดยทั่วไปจะพบน้อย กว่า 1% คือ มีระดับสารสีเหลืองสูงกว่าปกติ หากคุณพ่อ คุณแม่สังเกตเห็นลูกมีอาการดังต่อไปนี้ต้องระวัง!

เหลืองเร็ว คือเหลืองให้เห็นภายในอายุ 1-2 วันแรกเหลืองจัด คือเหลืองเข้ม ฝ่ามือฝ่าเท้าเหลืองชัดเจนเหลืองนาน แม้อายุจะเกิน 7 วันแล้ว แต่ยังมีอาการเหลืองอยู่อุจจาระมีสีซีด ปัสสาวะมีสีเข้มกว่าปกติเหลืองร่วมกับอาการเจ็บป่วยอย่างอื่น เช่น มีใช้ ซึม อาเจียน ถ่ายเหลว *หากพบว่าลูกมีอาการดังกล่าว ควรรีบพาลูกไปพบกุมารแพทย์นะคะ เพราะมีค่าบิลิรูบินมากเกินไป อาจจะไปเกาะในเซลล์สมองทําให้เกิดความผิดปกติทางสมอง และอาจถึงขั้นเกิดภาวะปัญญาอ่อนได้ ถ้ารักษาไม่ทันเวลาค่ะ

วิธีสังเกตง่ายๆ หากลูกน้อยตัวเหลือง

สังเกตอย่างไรว่า ลูกตัวเหลือง โดยถ้าอยู่ในห้องที่มีแสงสว่างพอสังเกตสี ปกติจะเห็นเป็นสีขาวแต่ถ้าเห็นเป็นสีเหลือง โดยเฉพาะถ้าเหลืองถึงท้องควรรีบพบแพทย์นะคะใช้นิ้วมือกดลงบนผิวหนังเด็ก หรือใช้นิ้วหัวแม่มือ และนิ้วชี้กดที่ผิวหนังพร้อมกับแยกออกจากกันเพื่อรีดเลือดออกจากหลอดเลือดฝอยบริเวณที่จะตรวจ

ภาวะตัวเหลืองสามารถรักษาได้...

ในกรณีที่เจ้าตัวน้อยมีค่าบิลิรูบินไม่สูงมาก ลูกตัวเหลือง ไม่มาก จะสามารถขับบิลิรูบินออกมาได้เองโดยไม่ต้องรักษาค่ะ  การส่องไฟ โดยใช้หลอดไฟชนิดพิเศษให้แสงสีฟ้าที่มีความยาวคลื่นแสงที่เหมาะสมเท่านั้น ขณะส่องไฟ จะต้องถอดเสื้อผ้าทารก ปิดตา และแพทย์จะตรวจเลือดดูระดับบิลิรูบินเป็นระยะจนลดลงอยู่ในระดับที่ปลอดภัย ผลเสียของการส่องไฟคือ อาจทำให้เกิดภาวะขาดน้ำ น้ำหนักตัวลดลง เนื่องจากร่างกายสูญเสียน้ำเพิ่มขึ้นจากการส่องไฟการเปลี่ยนถ่ายเลือด คือ การเอาเลือดทารกที่มีบิลิรูบินสูงออกจากตัวเด็กและเติมเลือดอื่นเข้าไปทดแทน จะทำในกรณีที่ระดับบิลิรูบินสูงมากหรือทารกเริ่มมีอาการแสดงทางสมองเพื่อลดระดับบิลิรูบินอย่างรวดเร็วแก้ไขสาเหตุของภาวะตัวเหลือง จากสาเหตุที่กล่าวมาข้างต้นค่ะ

บทความที่เกี่ยวข้อง
8 เคล็ดลับบริหารเวลาอย่างมีประสิทธิภาพสำหรับคุณแม่
8 เคล็ดลับบริหารเวลาอย่างมีประสิทธิภาพสำหรับคุณแม่
24 มีนาคม 2023 06:29
แม่ยุคนี้ส่วนใหญ่เป็น Working Mom คนเก่งที่นอกจากเลี้ยงลูกก็ยังต้องทำงาน ไหนจะเรื่องดูแลกันในบ้าน และอะไรอีกหลายอย่างเลย แม้จะมีคุณพ่อช่วยก็ตามทีแต่เว
วิธีรับมือและป้องกัน เมื่อลูกน้อยหกล้ม!!
วิธีรับมือและป้องกัน เมื่อลูกน้อยหกล้ม!!
24 มีนาคม 2023 05:50
การหกล้มของลูกน้อยวัยซน เป็นอุบัติเหตุที่สามารถเกิดขึ้นได้ตลอดเวลา ยิ่งกับเด็กวัยหัดเดินขึ้นไป ซึ่งอาจทำให้ลูกน้อยได้รับบาดเจ็บที่ไม่ร้ายแรง ไปจนถึงขั
ภาวะพร่องเอนไซม์ G6PD โรคทางพันธุกรรม ที่แม่มือใหม่ต้องรู้!?
ภาวะพร่องเอนไซม์ G6PD โรคทางพันธุกรรม ที่แม่มือใหม่ต้องรู้!?
25 มกราคม 2023 03:34
“G6PD” (Glucose-6-Phosphate Dehydrogenase) เป็นเอนไซม์ในเม็ดเลือดแดงมีหน้าที่ต่อต้านอนุมูลอิสระ มีส่วนช่วยในการให้เซลล์เม็ดเลือดแดงทำงานได
เศร้า…..หลังคลอด???
เศร้า…..หลังคลอด???
01 กุมภาพันธ์ 2023 03:25
รู้สึกเศร้า หดหู่ น้อยใจ ทุกข์ใจ ท้อแท้ เหนื่อยหน่าย นอนไม่หลับ ร้องไห้โดยไม่มีเหตุผล เป็นต้น
เคล็ดลับ…..(ที่ไม่ลับ) ในการจัดการ “อารมณ์ทางลบ”
เคล็ดลับ…..(ที่ไม่ลับ) ในการจัดการ “อารมณ์ทางลบ”
07 กุมภาพันธ์ 2023 03:15
มันขุ่นใจ หมองใจ อึดอัดใจ โดยหาสาเหตุไม่ได้ หรืออาจเกิดจากความผิดหวังที่ไม่เป็นไปตามที่หวัง เช่น คุณพ่อบ้านมัวแต่เล่นมือถือ ไม่ช่วยเลี้ยงลูก น้ำนมไหลไ