ท่อน้ำนมอุดตันคืออะไร? รักษาอย่างไรดี?

ท่อน้ำนมอุดตัน

คุณแม่หลังคลอดหลายๆ ท่าน อาจกำลังเผชิญกับปัญหา "ท่อน้ำนมอุดตัน" ที่อาจทำให้รู้สึกเจ็บปวดและส่งผลให้น้ำนมน้อยลง ลูกน้อยจึงไม่ได้ดื่มนมแม่เต็มที่อย่างที่ควรจะเป็น เรามาทำความรู้จักไปกับภาวะท่อน้ำนมอุดตัน และวิธีรักษากันดีกว่าค่ะแม่ๆ

ทำรู้จักกับภาวะท่อน้ำนมอุดตัน?

ท่อน้ำนมอุดตัน (Blocked duct) จะเป็นก้อนไตแข็งๆ ที่บริเวณของเต้านมคุณแม่ โดยจะเกิดขึ้นบริเวณใดบริเวณหนึ่งไม่ได้เป็นทั้งเต้า เมื่อกดลงไปจะรู้สึกเจ็บและอาจบวมแดง แต่ไม่มีไข้ อาการท่อน้ำนมอุดตันนั้น เกิดจากการที่น้ำนมไหลไม่สะดวกจากการอุดตันของท่อส่งน้ำนม

อาจมีเส้นเลือดปูดออกมาอย่างเห็นได้ชัด และทำให้ลูกดูดนมไม่ออก หรือดูดได้เพียง 20% เท่านั้น บางครั้งอาจพบจุดสีขาวที่หัวนม (White dot) ได้ค่ะ

โดยสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการท่อน้ำนมอุดตันนั้นสามารถเกิดได้หลายสาเหตุ เช่น

ลูกดูดนมผิดวิธี ดูดนมไม่เกลี้ยงเต้าคุณแม่มีน้ำนมมากจนเกินไป ไม่ได้ระบายออกตามเวลาเวลาให้นมไม่เหมาะสม ปล่อยให้เต้านมคัดเป็นเวลานานมีถุงนม หรือก้อนไตบริเวณเต้านมดื่มน้ำไม่เพียงพอ หรือร่างกายขาดน้ำทานอาหารที่มีไขมัน หรืออาหารที่มีความมันมากจนเกินไป เช่น เนย ชีสสวมเสื้อผ้ารัดรูป เช่น ใส่เสื้อชั้นในที่คับแน่นจนเกินไป ทำให้น้ำนมไหลเวียนได้ไม่สะดวก หรือใส่เสื้อชั้นในที่หลวม ไม่กระชับ ทำให้เต้านมหย่อนคล้อย กดทับท่อส่งน้ำนม

คุณแม่สามารถดูแลตัวเองได้อย่างไร เมื่อท่อน้ำนมอุดตัน?

หากมีอาการท่อนมอุดตัน คุณแม่สามารถดูแลตัวเองเบื้องต้น และง่ายๆ ได้ที่บ้าน โดยวิธีต่างๆ ได้แก่ การประคบอุ่น อาบน้ำอุ่น ลดอาหารที่มีไขมัน การนวดด้วยตัวเองค่ะ

แต่หากปล่อยอาการท่อน้ำนมอุดตันไว้นาน และไม่ได้รับการรักษา จะสามารถพัฒนาเป็นอาการเต้านมอักเสบได้ ดังนั้น หากคุณแม่หลังคลอดท่านใดมีสงสัยว่ามีอาการท่อน้ำนมอุดตัน สามารถปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อตรวจวินิจฉัย และให้คำแนะนำได้ค่ะ

วิธีทำกายภาพบำบัดเพื่อรักษาอาการ "ท่อน้ำนมอุดตัน"

การใช้ความร้อนลึกด้วยการทำอัลตราซาวด์ (Ultrasound Therapy) บริเวณเต้านม คลื่นอัลตราซาวด์จะทำให้เกิดการสั่นสะเทือนในท่อน้ำนม ช่วยขยายท่อน้ำนมและเปิดท่อน้ำนมการนวดเต้านม (Deep Tissue Massage)

เคล็ดลับการนวดเต้านม นวดเพื่อเพิ่มน้ำนม!

ก่อนการนวดควรล้างมือให้สะอาด หลังจากนั้นใช้ผ้าชุบน้ำอุ่นประคบเต้านมก่อนประมาณ 1-3 นาที แล้วจึงนวดคลึงเต้านมอย่างนุ่มนวลเพื่อเรียกน้ำนมตามท่าต่างๆ มีด้วยกัน 6 ขั้นตอนค่ะ

ท่าที่ 1
วางมือที่เต้านมด้านใน นิ้วชิดกัน นวดจากเต้าด้านในออกไปด้านนอกในลักษณะหมุนวนท่าที่ 2
นำอุ้งมือรองเต้านม ส่วนปลายนิ้วทั้ง 4 ของอีกมือ วางเหนือลานนม แล้วนวด หมุนไปรอบๆ ทำซ้ำ 5 รอบท่าที่ 3
ใช้ฝ่ามือวางทาบลงเต้านม จากนั้นบีบมือทั้ง 2 เข้าหากันพร้อมๆ กับเลื่อนมือลงไปที่ลานนมทำสลับขึ้นลงท่าที่ 4
ยกมือ แล้วใช้นิ้วชี้วางบริเวณเหนือลานนมหนึ่งข้อนิ้ว แล้วกดนิ้วชี้พร้อมกับวนที่ปลายนิ้วในตำแหน่งเดียวกันท่าที่ 5
ใช้สามนิ้วของมือข้างขวาวางทาบเหนือลานนม แล้วใช้สามนิ้วของมือซ้ายวางทาบต่อจากนิ้วสุดท้ายของมือขวา จะได้ตำแหน่งการวางของนิ้วชี้ข้างซ้าย แล้วจึงกดและหมุนวนลงในตำแหน่งที่วัดได้คลายและกด ทำซ้ำ 5 ครั้งท่าที่ 6
ในขั้นตอนสุดท้ายต้องทำให้ครบทั้ง 4 ท่า โดยทุกขั้นตอนต้องไม่สัมผัสถูกหัวนมนะคะ

ใช้อุ้งมือขวาประคองเต้า แล้วใช้นิ้วชี้ข้างซ้ายกดหมุนวนไปรอบลานนมวางนิ้วมือขวาบนเต้านมข้างขวา แล้วกดนิ้วเข้าหากันพร้อมกับคลึงไปมาอย่างนุ่มนวลใช้เฉพาะนิ้วชี้ วางทาบลงที่ขอบลานนมทั้งสองข้าง กดนิ้วทั้งสองเข้าหากันในลักษณะบีบ-คลาย สลับกันวางมือขวาที่เต้านมข้างซ้าย แล้วกดนิ้วเข้ากันในลักษณะ บีบ-คลายสลับกัน เพื่อบีบน้ำนมในขั้นสุดท้าย