ระยะหลังคลอด เมื่อคุณแม่คลอดแล้ว
ไม่ว่าจะเป็นการคลอดธรรมชาติ หรือ การผ่าคลอด ร่างกายจะมีการเปลี่ยนแปลง เพื่อกลับคืนสู่ภาวะปกติมดลูกที่ขยายตัวอยู่จะพยายามหดตัว เพื่อจะเข้าสู่กระบวนการปกติ เรียกอีกอย่างแบบภาษาทั่วไปว่า มดลูกเข้าอู่ ซึ่งส่วนใหญ่มดลูกจะเข้าอู่ในช่วง 4-6 สัปดาห์หลังคลอด
คุณแม่หลังคลอดจะมีอาการ
1. ตึงท้องเหมือนปวดท้องประจำเดือน มดลูกพยายามจะบีบตัว ก็จะมีการแข็งตัวเป็นพักๆ
2. หลังคลอดจะมีเลือดหรือน้ำคาวปลาออกมาจากมดลูก ซึ่งน้ำคาวปลาหรือเลือด จะออกมาได้ประมาณ 4-6 สัปดาห์ มากน้อยแล้วแต่คน ในสมัยก่อนชาวบ้านมักนิยมทานยาเพื่อขับน้ำคาวปลา แต่ในทางการแพทย์จะไม่แนะนำให้ทาน เพราะ ไม่ทราบว่ายาขับน้ำคาวปลามีส่วนผสมอะไรบ้าง บางคนทานก็มีภาวะตกเลือด หลังคลอด หรือบางคนก็ไม่มี เพราะฉะนั้นถ้าเป็นทางการแพทย์จะไม่แนะนำให้คุณแม่ทานยาขับน้ำคาวปลาหลังคลอด
ปกติแล้วคุณหมอที่ทำคลอด จะทำการนัดคุณแม่เพื่อมาตรวจหลังคลอด 2 ระยะ
・ระยะที่ 1. ประมาณ 7 วันหลังคลอด เพื่อดูแผล ไม่ว่าจะเป็นผ่าคลอดที่หน้าท้อง หรือเป็นแผลที่ฝีเย็บจากการคลอดธรรมชาติ
・ระยะที่ 2. หลังคลอดประมาณ 1 เดือนถึง 1 เดือนครึ่ง จะมีการนัดมาตรวจภายใน เป็นการตรวจเพื่อประเมินเรื่องมดลูกรัดตัว เข้าอู่ดีหรือยัง อาการต่างๆ ปกติหรือยัง และจะมีการตรวจเช็คมะเร็งปากมดลูกหลังคลอด
คุณแม่ที่ผ่านระยะการคลอด และพ้นระยะ 1 เดือนขึ้นไป จะเริ่มสามารถมีเพศสัมพันธ์ได้ เพราะฉะนั้น คุณแม่ที่คลอดไปถึงระยะนี้แล้ว ก็ควรเริ่มกระบวนการคุมกำเนิด ถ้าไม่คุมกำเนิดก็อาจจะมีการท้องเกิดขึ้นอีก
เรื่องการส่งเสริมการให้นมลูก คือพยายามจะให้ดื่มนมจากแม่เพียงอย่างเดียว ไม่พยายามจะให้ดื่มนมผสม น้ำเปล่าก็ไม่ให้ดื่ม ซึ่งคุณแม่หลายคนสามารถทำได้ แต่ว่าในปัจจุบัน คุณแม่หลายท่านที่เป็นวัยทำงาน ก็ไม่สามารถทำได้ บางรายใช้วิธีปั๊มนมใส่ขวดแช่ตู้เย็นไว้ หรือบางครั้งก็ต้องอาศัยนมผสมเป็นตัวช่วย สามารถทำได้เหมือนกัน ส่วนเด็กที่คลอดแล้ว ทางกุมารแพทย์หรือหมอเด็ก จะมีการนัดเพื่อฉีดวัคซีนตามเวลา ไม่ว่าจะเป็น 7 วัน 15 วัน 1 เดือน 3 เดือนหรือ 6 เดือน จะมีตารางการนัดต่างหาก
กรณีคุณแม่ที่ผ่าคลอดอยากมีลูกเพิ่ม ทางการแพทย์แนะนำให้คุณแม่หายดีก่อน อย่างน้อย 1 ปีขึ้นไป
ไม่ว่าจะเป็นการคลอดธรรมชาติ หรือ การผ่าคลอด ร่างกายจะมีการเปลี่ยนแปลง เพื่อกลับคืนสู่ภาวะปกติมดลูกที่ขยายตัวอยู่จะพยายามหดตัว เพื่อจะเข้าสู่กระบวนการปกติ เรียกอีกอย่างแบบภาษาทั่วไปว่า มดลูกเข้าอู่ ซึ่งส่วนใหญ่มดลูกจะเข้าอู่ในช่วง 4-6 สัปดาห์หลังคลอด
คุณแม่หลังคลอดจะมีอาการ
1. ตึงท้องเหมือนปวดท้องประจำเดือน มดลูกพยายามจะบีบตัว ก็จะมีการแข็งตัวเป็นพักๆ
2. หลังคลอดจะมีเลือดหรือน้ำคาวปลาออกมาจากมดลูก ซึ่งน้ำคาวปลาหรือเลือด จะออกมาได้ประมาณ 4-6 สัปดาห์ มากน้อยแล้วแต่คน ในสมัยก่อนชาวบ้านมักนิยมทานยาเพื่อขับน้ำคาวปลา แต่ในทางการแพทย์จะไม่แนะนำให้ทาน เพราะ ไม่ทราบว่ายาขับน้ำคาวปลามีส่วนผสมอะไรบ้าง บางคนทานก็มีภาวะตกเลือด หลังคลอด หรือบางคนก็ไม่มี เพราะฉะนั้นถ้าเป็นทางการแพทย์จะไม่แนะนำให้คุณแม่ทานยาขับน้ำคาวปลาหลังคลอด
ปกติแล้วคุณหมอที่ทำคลอด จะทำการนัดคุณแม่เพื่อมาตรวจหลังคลอด 2 ระยะ
・ระยะที่ 1. ประมาณ 7 วันหลังคลอด เพื่อดูแผล ไม่ว่าจะเป็นผ่าคลอดที่หน้าท้อง หรือเป็นแผลที่ฝีเย็บจากการคลอดธรรมชาติ
・ระยะที่ 2. หลังคลอดประมาณ 1 เดือนถึง 1 เดือนครึ่ง จะมีการนัดมาตรวจภายใน เป็นการตรวจเพื่อประเมินเรื่องมดลูกรัดตัว เข้าอู่ดีหรือยัง อาการต่างๆ ปกติหรือยัง และจะมีการตรวจเช็คมะเร็งปากมดลูกหลังคลอด
คุณแม่ที่ผ่านระยะการคลอด และพ้นระยะ 1 เดือนขึ้นไป จะเริ่มสามารถมีเพศสัมพันธ์ได้ เพราะฉะนั้น คุณแม่ที่คลอดไปถึงระยะนี้แล้ว ก็ควรเริ่มกระบวนการคุมกำเนิด ถ้าไม่คุมกำเนิดก็อาจจะมีการท้องเกิดขึ้นอีก
เรื่องการส่งเสริมการให้นมลูก คือพยายามจะให้ดื่มนมจากแม่เพียงอย่างเดียว ไม่พยายามจะให้ดื่มนมผสม น้ำเปล่าก็ไม่ให้ดื่ม ซึ่งคุณแม่หลายคนสามารถทำได้ แต่ว่าในปัจจุบัน คุณแม่หลายท่านที่เป็นวัยทำงาน ก็ไม่สามารถทำได้ บางรายใช้วิธีปั๊มนมใส่ขวดแช่ตู้เย็นไว้ หรือบางครั้งก็ต้องอาศัยนมผสมเป็นตัวช่วย สามารถทำได้เหมือนกัน ส่วนเด็กที่คลอดแล้ว ทางกุมารแพทย์หรือหมอเด็ก จะมีการนัดเพื่อฉีดวัคซีนตามเวลา ไม่ว่าจะเป็น 7 วัน 15 วัน 1 เดือน 3 เดือนหรือ 6 เดือน จะมีตารางการนัดต่างหาก
กรณีคุณแม่ที่ผ่าคลอดอยากมีลูกเพิ่ม ทางการแพทย์แนะนำให้คุณแม่หายดีก่อน อย่างน้อย 1 ปีขึ้นไป