น้ำนมแม่ สำคัญกับเด็กทารกอย่างไร?
น้ำนมของแม่นั้น จะช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันโรคให้กับเด็กทารกแรกเกิด เนื่องจากในน้ำนมของแม่นั้นประกอบไปด้วย สารต่อต้านอนุมูลอิสระ วิตามิน และ ยังมีเซลล์สิ่งมีชีวิตต่างๆ ทั้งจากเซลล์จากแม่ รวมถึงแบคทีเรียที่ดีต่อระบบทางเดินอาหารของเด็กทารกด้วย
ดังนั้นน้ำนมของแม่จึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยทารกเติบโตได้อย่างสมบูรณ์ และ แข็งแรง
โดย องค์การอนามัยโลก (WHO) และ ยูนิเซฟ (UNICEF) แนะนำว่าลูกควรได้กินนมแม่อย่างเดียว ตั้งแต่แรกเกิดถึง 6 เดือน และควรกินต่อเนื่องไปจนลูกอายุ 2 ปี หรือนานกว่านั้น ควบคู่ไปกับอาหารตามวัยที่เหมาะสม
มาดูกันว่า "น้ำนมของแม่นั้นมีสารอาหารอะไรบ้าง"
สารอาหารในน้ำนมของแม่นั้นจะมีการเปลี่ยนแปลงตามระยะเวลาหลังจากการคลอด เพื่อให้เหมาะสมกับตัวของเด็กทารก โดยจะแบ่งการเปลี่ยนแปลงเป็น 3 ระยะ ได้แก่
น้ำนมระยะที่ 1 (Colostrum)
ระยะหัวน้ำนม โดยน้ำนมระยะนี้จะมี สารอาหารที่จำเป็นต่อการเจรฺิญเติบโตของสมอง และ พัฒนาการของการมองเห็นอย่างมากสำหรับเด็กทารก เพราะในน้ำนมระยะแรกนี้จะมี เเคโรทีน ที่สูงกว่าน้ำนมระยะหลังๆ มาก และ ยังประกอบไปด้วยโปรตีนต่างๆ เกลือแร่ วิตามิน รวมไปถึงยังมีฤทธิ์เป็นยาระบายอ่อนๆ ซึ่งจะช่วยขับขี้เทาของทารกได้อีกด้วย โดยน้ำนมระยะแรกนี้จะเป็นช่วง 1-3 วันแรก
น้ำนมระยะที่ 2 (Transitional Milk)
น้ำนมในระยะที่ 2 นี้ จะมีสีขาวขุ่น โดยจะเกิดจากการที่มีสารอาหารเพิ่มขึ้นทั้งไขมัน และ น้ำตาล ซึ่งเหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของร่างกาย
น้ำนมระยะที่ 3 (Mature Milk)
ระยะที่ 3 นี้ น้ำนมของแม่จะมีปริมาณเพิ่มขึ้น หลังจากผ่านมาแล้ว 2 สัปดาห์ จะมีสารอาหารหลักที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของเด็กทารก ซึ่งจะประกอบไปด้วย
- โปรตีน ซึ่งจะช่วยเพิ่มภูมิต้านทาน และ ช่วยในการยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อโรคบางชนิด
- ไขมัน จะมีส่วนสำคัญในการพัฒนาระบบประสาท และ การมองเห็น
- น้ำตาลแลคโตส มีส่วนช่วยสำคัญต่อการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ต่อ
ร่างกายเรียกว่า "โพรไบโอติก (Probiotics)"
- วิตามิน และ แร่ธาตุ ต่างๆ ได้แก่วิตามิน A, B1, B2, B6, B12, C, D, E, K และ แร่ธาตุต่างๆ ได้แก่ ธาตุเหล็ก แคลเซียม ไอโอดีน เป็นต้น
ทั้งนี้ ปริมาณแร่ธาตุสารอาหารต่างๆ ก็ขึ้นอยู่กับการรับประทานอาหาร และ ร่างกายของแม่ด้วย
ในน้ำนมแม่ประกอบด้วยสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพหลากหลายชนิด คือ สารที่มีผลต่อกระบวนการ การทำงานต่างๆ ของร่างกาย ซึ่งส่งผลต่อสุขภาพโดยรวมของผู้ที่ได้รับ ตัวอย่างของสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพที่มีอยู่ในน้ำนมได้แก่ แอนติออกซิแดนท์ โกรทแฟคเตอร์ ที่เสริมสร้างการทำงานของระบบการทำงานของร่างกาย ได้แก่ ระบบทางเดินลำไส้ เส้นเลือด ระบบประสาท และระบบต่อมไร้ท่อ ฮอร์โมนต่างๆ ที่ควบคุมการเจริญเติบโต
ประโยชน์ของน้ำนมแม่ต่อเด็กทารก
1. ประโยชน์ต่อพัฒนาการทางสมอง
สารอาหารและวิตามินจากน้ำนมแม่ช่วยให้พัฒนาการของสมองเด็กและเซลล์ประสาททำงานได้อย่างสมบูรณ์ โดยมีงานวิจัยพบว่าทารกที่กินนมแม่มีโอกาสในด้านพัฒนาการทางสมอง และ เชาว์ปัญญา (IQ) ที่ดีกว่าเด็กที่กินนมผสม สามารถวัดได้เมื่อเด็กโตขึ้นและ กำลังเข้าสู่วัยเรียน
ทั้งนี้สำหรับทารกที่คลอดก่อนกำหนดจะได้รับประโยชน์จากนมแม่เพื่อช่วยให้พัฒนาทางสมองเป็นไปอย่างปกติ และช่วยลดความเสี่ยงของการเป็นโรคจิตเวชได้ในอนาคตด้วย
2. ประโยชน์ต่อระบบภูมิคุ้มกันโรคที่ดี
น้ำนมของแม่นั้นยังมีความสำคัญในการช่วยสร้างภูมิคุ้มกันโรคให้กับเด็กได้ ด้วยการสร้างแอนติบอดี้ (Antibody) มาต่อต้านอาการเจ็บป่วยทั่วไปอย่างไข้หวัด การติดเชื้อจากแบคทีเรีย ไปจนถึงการป้องกันการติดเชื้อไวรัสบางชนิด เช่น โรคติดเชื้อทางเดินหายใจ (RSV) โรคงูสวัด
นอกจากนี้น้ำนมแม่ยังสามารถช่วยลดการเกิดโรคภูมิแพ้กับเด็ก และ สามารถที่จะลดการเกิดโรคร้ายในอนาคตได้อีกด้วย เช่น โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว โรคอ้วน โรคเบาหวาน โรคไหลตายในเด็กทารก (SIDS) เป็นต้น
3. ประโยชน์ต่อการเจริญเติบโตของร่างกาย
เมื่อลูกเข้าสู่วัยเริ่มเดินจะมีการทรงตัวที่ดีเนื่องจากมีกระดูกและกล้ามเนื้อที่แข็งแรงจากการได้รับสารอาหารจากนมแม่ นอกจากนี้การดูดนมแม่จากอกยังช่วยในเรื่องของสุขภาพช่องปากในเด็ก เมื่อฟันบนขึ้นจะเรียงตัวไม่ทับซ้อนกันและไม่ผุกร่อนอีกด้วย
ประโยชน์ของการให้นมลูกของแม่
1. ด้านสุขภาพร่างกายของแม่
ขณะที่ร่างกายของแม่ผลิตนมให้แก่ลูกร่างกายจะต้องใช้พลังงานมากกว่าปกติถึงเกือบ 500 Kcal ทำให้มีการดึงพลังงานจากไขมันที่สะสมในช่วงตั้งครรภ์มาใช้งาน ทำให้แม่กลับมามีรูปร่างที่ดีขึ้นเหมือนก่อนตั้งท้องได้
นอกจากนั้น มีการวิจัยพบว่าแม่ที่ให้นมลูกหลังคลอดจะช่วยลดโอกาสการเกิดมะเร็งเต้านมและมะเร็งรังไข่ในแม่ได้ นอกจากนี้ยังช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคในระยะยาว เช่น ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจและหลอดเลือด และโรคเบาหวานได้
2. ด้านอารมณ์ของแม่
การให้นมลูกนอกจากที่ลูกยังได้ประโยชน์จากนมแม่แล้ว แม่ยังได้สุขภาพในด้านอารมณ์อีกด้วย ซึ่งฮอร์โมนออกซิโทซิน (Oxytocin) ที่บางคนเรียกว่าฮอร์โมนแห่งความรัก ยังสามารถช่วยให้แม่เกิดความผ่อนคลาย ลดภาวะซึมเศร้าหลังคลอด ทำให้มีความสุขในขณะให้นมลูก และ ยังช่วยขับน้ำนมของแม่ให้ได้ดียิ่งขึ้นอีกด้วย
น้ำนมของแม่นั้น จะช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันโรคให้กับเด็กทารกแรกเกิด เนื่องจากในน้ำนมของแม่นั้นประกอบไปด้วย สารต่อต้านอนุมูลอิสระ วิตามิน และ ยังมีเซลล์สิ่งมีชีวิตต่างๆ ทั้งจากเซลล์จากแม่ รวมถึงแบคทีเรียที่ดีต่อระบบทางเดินอาหารของเด็กทารกด้วย
ดังนั้นน้ำนมของแม่จึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยทารกเติบโตได้อย่างสมบูรณ์ และ แข็งแรง
โดย องค์การอนามัยโลก (WHO) และ ยูนิเซฟ (UNICEF) แนะนำว่าลูกควรได้กินนมแม่อย่างเดียว ตั้งแต่แรกเกิดถึง 6 เดือน และควรกินต่อเนื่องไปจนลูกอายุ 2 ปี หรือนานกว่านั้น ควบคู่ไปกับอาหารตามวัยที่เหมาะสม
มาดูกันว่า "น้ำนมของแม่นั้นมีสารอาหารอะไรบ้าง"
สารอาหารในน้ำนมของแม่นั้นจะมีการเปลี่ยนแปลงตามระยะเวลาหลังจากการคลอด เพื่อให้เหมาะสมกับตัวของเด็กทารก โดยจะแบ่งการเปลี่ยนแปลงเป็น 3 ระยะ ได้แก่
น้ำนมระยะที่ 1 (Colostrum)
ระยะหัวน้ำนม โดยน้ำนมระยะนี้จะมี สารอาหารที่จำเป็นต่อการเจรฺิญเติบโตของสมอง และ พัฒนาการของการมองเห็นอย่างมากสำหรับเด็กทารก เพราะในน้ำนมระยะแรกนี้จะมี เเคโรทีน ที่สูงกว่าน้ำนมระยะหลังๆ มาก และ ยังประกอบไปด้วยโปรตีนต่างๆ เกลือแร่ วิตามิน รวมไปถึงยังมีฤทธิ์เป็นยาระบายอ่อนๆ ซึ่งจะช่วยขับขี้เทาของทารกได้อีกด้วย โดยน้ำนมระยะแรกนี้จะเป็นช่วง 1-3 วันแรก
น้ำนมระยะที่ 2 (Transitional Milk)
น้ำนมในระยะที่ 2 นี้ จะมีสีขาวขุ่น โดยจะเกิดจากการที่มีสารอาหารเพิ่มขึ้นทั้งไขมัน และ น้ำตาล ซึ่งเหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของร่างกาย
น้ำนมระยะที่ 3 (Mature Milk)
ระยะที่ 3 นี้ น้ำนมของแม่จะมีปริมาณเพิ่มขึ้น หลังจากผ่านมาแล้ว 2 สัปดาห์ จะมีสารอาหารหลักที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของเด็กทารก ซึ่งจะประกอบไปด้วย
- โปรตีน ซึ่งจะช่วยเพิ่มภูมิต้านทาน และ ช่วยในการยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อโรคบางชนิด
- ไขมัน จะมีส่วนสำคัญในการพัฒนาระบบประสาท และ การมองเห็น
- น้ำตาลแลคโตส มีส่วนช่วยสำคัญต่อการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ต่อ
ร่างกายเรียกว่า "โพรไบโอติก (Probiotics)"
- วิตามิน และ แร่ธาตุ ต่างๆ ได้แก่วิตามิน A, B1, B2, B6, B12, C, D, E, K และ แร่ธาตุต่างๆ ได้แก่ ธาตุเหล็ก แคลเซียม ไอโอดีน เป็นต้น
ทั้งนี้ ปริมาณแร่ธาตุสารอาหารต่างๆ ก็ขึ้นอยู่กับการรับประทานอาหาร และ ร่างกายของแม่ด้วย
ในน้ำนมแม่ประกอบด้วยสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพหลากหลายชนิด คือ สารที่มีผลต่อกระบวนการ การทำงานต่างๆ ของร่างกาย ซึ่งส่งผลต่อสุขภาพโดยรวมของผู้ที่ได้รับ ตัวอย่างของสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพที่มีอยู่ในน้ำนมได้แก่ แอนติออกซิแดนท์ โกรทแฟคเตอร์ ที่เสริมสร้างการทำงานของระบบการทำงานของร่างกาย ได้แก่ ระบบทางเดินลำไส้ เส้นเลือด ระบบประสาท และระบบต่อมไร้ท่อ ฮอร์โมนต่างๆ ที่ควบคุมการเจริญเติบโต
ประโยชน์ของน้ำนมแม่ต่อเด็กทารก
1. ประโยชน์ต่อพัฒนาการทางสมอง
สารอาหารและวิตามินจากน้ำนมแม่ช่วยให้พัฒนาการของสมองเด็กและเซลล์ประสาททำงานได้อย่างสมบูรณ์ โดยมีงานวิจัยพบว่าทารกที่กินนมแม่มีโอกาสในด้านพัฒนาการทางสมอง และ เชาว์ปัญญา (IQ) ที่ดีกว่าเด็กที่กินนมผสม สามารถวัดได้เมื่อเด็กโตขึ้นและ กำลังเข้าสู่วัยเรียน
ทั้งนี้สำหรับทารกที่คลอดก่อนกำหนดจะได้รับประโยชน์จากนมแม่เพื่อช่วยให้พัฒนาทางสมองเป็นไปอย่างปกติ และช่วยลดความเสี่ยงของการเป็นโรคจิตเวชได้ในอนาคตด้วย
2. ประโยชน์ต่อระบบภูมิคุ้มกันโรคที่ดี
น้ำนมของแม่นั้นยังมีความสำคัญในการช่วยสร้างภูมิคุ้มกันโรคให้กับเด็กได้ ด้วยการสร้างแอนติบอดี้ (Antibody) มาต่อต้านอาการเจ็บป่วยทั่วไปอย่างไข้หวัด การติดเชื้อจากแบคทีเรีย ไปจนถึงการป้องกันการติดเชื้อไวรัสบางชนิด เช่น โรคติดเชื้อทางเดินหายใจ (RSV) โรคงูสวัด
นอกจากนี้น้ำนมแม่ยังสามารถช่วยลดการเกิดโรคภูมิแพ้กับเด็ก และ สามารถที่จะลดการเกิดโรคร้ายในอนาคตได้อีกด้วย เช่น โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว โรคอ้วน โรคเบาหวาน โรคไหลตายในเด็กทารก (SIDS) เป็นต้น
3. ประโยชน์ต่อการเจริญเติบโตของร่างกาย
เมื่อลูกเข้าสู่วัยเริ่มเดินจะมีการทรงตัวที่ดีเนื่องจากมีกระดูกและกล้ามเนื้อที่แข็งแรงจากการได้รับสารอาหารจากนมแม่ นอกจากนี้การดูดนมแม่จากอกยังช่วยในเรื่องของสุขภาพช่องปากในเด็ก เมื่อฟันบนขึ้นจะเรียงตัวไม่ทับซ้อนกันและไม่ผุกร่อนอีกด้วย
ประโยชน์ของการให้นมลูกของแม่
1. ด้านสุขภาพร่างกายของแม่
ขณะที่ร่างกายของแม่ผลิตนมให้แก่ลูกร่างกายจะต้องใช้พลังงานมากกว่าปกติถึงเกือบ 500 Kcal ทำให้มีการดึงพลังงานจากไขมันที่สะสมในช่วงตั้งครรภ์มาใช้งาน ทำให้แม่กลับมามีรูปร่างที่ดีขึ้นเหมือนก่อนตั้งท้องได้
นอกจากนั้น มีการวิจัยพบว่าแม่ที่ให้นมลูกหลังคลอดจะช่วยลดโอกาสการเกิดมะเร็งเต้านมและมะเร็งรังไข่ในแม่ได้ นอกจากนี้ยังช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคในระยะยาว เช่น ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจและหลอดเลือด และโรคเบาหวานได้
2. ด้านอารมณ์ของแม่
การให้นมลูกนอกจากที่ลูกยังได้ประโยชน์จากนมแม่แล้ว แม่ยังได้สุขภาพในด้านอารมณ์อีกด้วย ซึ่งฮอร์โมนออกซิโทซิน (Oxytocin) ที่บางคนเรียกว่าฮอร์โมนแห่งความรัก ยังสามารถช่วยให้แม่เกิดความผ่อนคลาย ลดภาวะซึมเศร้าหลังคลอด ทำให้มีความสุขในขณะให้นมลูก และ ยังช่วยขับน้ำนมของแม่ให้ได้ดียิ่งขึ้นอีกด้วย